IK BEN NIET STOM

VOORWOORD

Je staat op het punt om ‘IK BEN NIET STOM’ te gaan lezen. ‘IK BEN NIET STOM’ is een experiment waarbij ik je twee dagen meeneem tijdens mijn zoektocht naar mijn stem.

Mijn naam is Farah Zeidan, ik ben 27 jaar oud en woon in Tilburg. Onlangs ben ik begonnen aan de opleiding Journalistiek op Fontys. 

Tijdens dit experiment ga ik opzoek naar een nieuwe kijk op de journalistiek, mijn rol als journalist in opleiding en mijn creativiteit met taal. Waar ik naar streef met dit experiment is het verbeteren van mijn vaardigheden waarbij ik een van mijn zintuigen uitschakel waardoor ik hoop meer te halen uit mijn andere zintuigen. Vaak weet ik de juiste woorden wel te raken, maar schrijf ik ze niet op. Nu ik mijn stem twee dagen niet ga gebruiken hoop ik mijn woorden met een reden op papier te zetten, vanuit pure observatie en verslag te doen van mijn dag. 

De naam van mijn experiment is tot stand gekomen vanuit mijn liefde voor woordgrappen en het gebruik van synoniemen. Een van mijn standaard uitspraken is namelijk “ik ben niet stom”. Wat ik daarmee bedoel gaat eigenlijk over het feit dat je je stem hebt gekregen om hem te gebruiken, maar ook dat als je hem niet gebruikt dat ‘dom’ is. Vanuit mijn ervaring weet ik dat het heel belangrijk is om uit te spreken wat je voelt of denkt. Toch ben ik in het verleden mezelf vaak tegen gekomen doordat ik iets beter niet had kunnen zeggen. Vanuit nature ben ik een enorme ‘flap-uit’ en zeg ik alles wat in me opkomt. Inmiddels weet ik dat dat dus niet altijd handig is, maar om dat dan ook te veranderen aan jezelf is makkelijker gezegd dan gedaan. 

Met ‘IK BEN NIET STOM’ wil ik mezelf testen op mijn kracht, wat tegelijkertijd ook mijn valkuil is. Doordat ik verbaal heel erg sterk ben praat ik graag, ik deel graag mijn ervaringen en klets overal overheen. Maar is dit wel zo’n goede eigenschap? Natuurlijk is dat een goede eigenschap dacht ik, maar niet als je er ook last van ervaart. In de afgelopen 9 jaar heb ik het heel ver weten te schoppen met deze vaardigheid, maar in de journalistiek is luisteren misschien wel veel belangrijker. Hoe kun je naar een verhaal luisteren als je dat van jezelf aan het vertellen bent? Hoe creëer je ruimte voor een ander als je zelf in het midden wilt staan? Dat kan niet… 

Mijn idee was om 48 uur lang ‘stom’ door het leven te gaan. Meerdere vragen gingen door mijn hoofd. Word ik nog wel gehoord als ik niks zeg? Heb ik nog wel een stem in bepaalde situaties zonder te praten? Mag ik nog meedoen als ik niks laat horen? Met deze vragen ging ik op pad, twee dagen lang zou ik niks gaan zeggen. Wat een uitdaging, dacht ik. 

Ik keek in mijn agenda, het werd tijd dat ik de 48 uur zou inplannen voor mezelf. Maar hoe kies je zo’n moment, want wanneer is het juiste moment om niks te zeggen? Ik bladerde door de dagen heen en koos voor een maandag en een dinsdag. Omdat mijn experiment uit eigen belang was, met betrekking tot school, vond ik het wel belangrijk dit ook op school uit te voeren. Op maandag zou ik les hebben en op dinsdag stond er ‘werkbezoek’, wat dat dan precies zou zijn wist ik nog niet, maar dit vond ik toch wel een mooie uitdaging. 

De week voorafgaand aan het experiment werd ik steeds zenuwachtiger. Ik stelde me voor hoe het zou zijn, niks zeggen. Ik kan je vertellen, dat kun je je niet voorstellen, dat moet je ervaren. 

Lief dagboek… 

Maandag 5 december

00:02u.

Het is begonnen, mijn mond gesnoerd. Het houdt me al dagen bezig. Hoe zou het zijn en gaat het me wel lukken? Wat nou als ik me verspreek? Ik vind het zo spannend, het idee dat ik de komende 48 uur niet meer zal praten of gebruik zal maken van mijn stem. 

Hier zit ik dan, mijn dagboek bij te houden. Ergens zag ik er ook wel een beetje tegenop, 48 uur niks zeggen is wel lang, maar ik kan dit!

Alle nodige boodschappen zijn binnen, het kopen van tabak bij de appie ben ik voor geweest. Leek me toch wel handig om het nodige in huis te hebben en de boodschappen misschien toch wel een beetje uit de weg te gaan. Terwijl, wat hoef je nou te zeggen tijdens winkelen, vrij weinig eigenlijk. Misschien dat ik het ook spannend vind om niet begrepen te worden, dat ik raar aangekeken wordt omdat ik niks terug zeg. Misschien doe ik wel net alsof ik super veel keelpijn heb, “stem kwijt” is redelijk makkelijk te seinen. 

Ik ga lekker de douche in en naar bed. Als ik straks wakker word gaat het pas echt beginnen… ik ben zo benieuwd!

09:22u.

De dag is begonnen. Ondanks de stilte in mijn huis merk ik dat het in mijn hoofd stormt met gedachten. Inmiddels heb ik muziek op gezet alsof het niet altijd stil is. Praten met mezelf doe ik dus continu merk ik. 

Zometeen om 10:00u ga ik een film kijken bij Cinecitta, met nabespreking. Ook ga ik mijn klasgenoten weer zien, maar niet spreken! Lets go.

13:42u.

Tijdens de film ben ik in slaap gevallen, het lukte me helaas niet om wakker te blijven. Tijdens de nabespreking wel geluisterd naar wat er allemaal goed was aan de film. Ik heb gemerkt dat ik inderdaad vaak iets wil zeggen. Het ging over seksueel misbruik. Wetende dat ik al meerdere malen hiermee in aanraking ben gekomen merkte ik dat ik heel graag iets wilde zeggen. Normaal gesproken had ik het gelijk op tafel gegooid en had iedereen naar me geluisterd. Nu luisterde ik eens naar de rest. Achteraf vond ik het niet zo erg dat ik niks had gedeeld. Het is van mij en ik wil het liever alleen delen met mensen die dichtbij me staan en mij kunnen steunen ipv zielig gevonden worden. 

Mijn klasgenoten hebben er moeite mee dat ik niet praat, ik merk dat ze tegen me praten met handgebaren alsof ik niet goed kan horen terwijl ik eigenlijk gewoon niks terug ga zeggen. Ook blijven ze stil net als ik alsof zij niks kunnen zeggen. Wel grappig eigenlijk. 

18:50u.

Inmiddels aangekomen bij mijn oom om te eten, wat ik iedere maandag doe, dus vandaag ook. Vandaag is mijn hondje jarig en ik kan niet voor haar zingen.. maar ik ben er wel! Ik denk dat ik dat nog wel het moeilijkst vind, om niet tegen de hond te praten. Heel apart dat ik denk dat ik tegen haar moet praten terwijl zij juist iemand is die niet terug praat? 

Frank vraagt me net iets en ik zei: “nee”, ik schrok er zelf van! Volgens mij merkte hij het niet eens. Net als vanmorgen. Marian, mijn mentor, had het eerste uur niet eens door dat ik niet tegen haar praatte maar alleen non-verbale communicatie gebruikte. Blijk toch dat ik best goed kan communiceren zonder iets te zeggen. Word ik dan gehoord? Ja! 

Ik ga lekker eten en zo op tijd naar huis, wilde nog nooit zo graag op tijd naar bed. Hoe eerder ik slaap hoe dichter ik bij het einde kom. Niet praten is verschrikkelijk vermoeiend, heel de dag opgescheept met mijn eigen gedachten. Ik merk dat ik toch overbodig veel te vertellen heb nu ik het bij niemand anders kwijt kan dan in mijn eigen hoofd. 

00:15u

Bed tijd! Eerlijk gezegd moest ik vandaag heel erg wennen. Morgen wil ik minder focussen op verandering en meer op observatie. Ik wilde iets leren en als ik vandaag terug lees lijkt het bijna op klagen. Ik moet super vroeg op om naar Mediapark Hilversum te gaan morgen, het ideale werkbezoek om de uitdaging aan te gaan tijdens mijn experiment. Nieuwe dag, nieuwe kansen.

Dinsdag 6 december

07:36u. 

De dag begint vandaag vroeg. Ik zit in de trein richting Hilversum voor een werkbezoek bij NOS. Het perfecte moment voor mijn experiment. Gisteren heb ik het verkeerd aangepakt vind ik. Vandaag ga ik het anders doen. Ik ga beter letter op wat er om me heen gebeurt in plaats van me te laten afleiden door mijn beperking. Het zou zonde zijn om dat in de weg te laten staan van de observatie die ik wil doen, ik ben tenslotte niet stom. Gisteren merkte ik dat ik me om een of andere reden schuldig voelde tegenover mensen die me begroette en ik niks terug zei. Dat ga ik vandaag loslaten. Dit is mijn experiment en vandaag ga ik er alles uithalen wat er in zit. De laatste 24 uur zijn ingegaan. Lets go!

14:38u. 

Het was een hele interessante ochtend. Tijdens mijn werkbezoek bij NOS heb ik ontzettend veel aantekeningen gemaakt. Wat mij opviel was dat ik letterlijk de enige was die mee zat te schrijven, alsof het voor de rest niet leerzaam genoeg was om mee te krabbelen. Ik had bedacht dat als ik goed mee zou schrijven, ik aan de hand van mijn aantekeningen nog een enkele vraag zou kunnen stellen. Dat is uiteindelijk ook gelukt. 

Doordat ik met een zintuig minder op pad ging merkte ik dat mijn andere zintuigen des te beter werkten. Ik keek goed om me heen, lette goed op en kreeg echt alles mee. In vergelijking met gisteren was ik ook echt tevreden met mijn sprakeloosheid vandaag. Het went, al zal ik het fijn vinden om weer eens wat te zeggen.

Op de weg terug van Hilversum naar Tilburg viel ik in slaap in de trein. Mijn klasgenoten maakte me wakker uit een hevige droom. Doordat ik wakker schrok, en in mijn dromen natuurlijk wel praat, zei ik dat ik heel erg had gedroomd waarop Fee zei: “Wow je hebt gepraat!”. Het was even schrikken maar ach, een foutje is menselijk!

Al met al heb ik een hele leerzame dag gehad vandaag. Ik denk oprecht dat als ik dit experiment niet had gedaan ik veel minder aantekeningen had gemaakt, maar ook sneller afgeleid was geweest dan nu. 

Inmiddels lekker thuis op de bank kan ik ontspannen. Mijn experiment is bijna voorbij. Misschien zal ik het nog wel eens missen op verschillende dagen. Het was eigenlijk wel lekker om me nergens mee te hoeven bemoeien. Geen enkele stilte werd als ongemakkelijk ervaren, want ja, ik praat toch niet terug. Ook merkte ik dat als ik niet meteen een vraag stelde, het antwoord later alsnog voorbij kwam. Doordat ik geduld had en goed oplette kon ik mijn aantekeningen overal aanvullen waar het nog ontbrak of waar later op teruggekoppeld werd. Al met al goed mijn best gedaan vandaag. Oftewel, ik ben trots op mezelf!

22:51u. 

Het zit er al weer bijna op. Het heeft me een hoop rust gegeven. Ik merk dat ik makkelijker mijn gedachten van me afschrijf wanneer ik ze niet uitspreek. Ook merk ik dat ik erg veel over mezelf wil praten continu, wat eigenlijk helemaal nergens voor nodig is. Verbale communicatie is voor mij heel erg belangrijk en brengt mij altijd heel erg ver. Wel heb ik ontdekt dat sommige opmerkingen helemaal niet van meerwaarde zijn. 

Daar waar verbale communicatie voor mij cruciaal is heeft te maken met respect. De begroeting van mensen komt heel ver met non-verbale communicatie zoals goed oogcontact maken of gebaren tonen uit dank of blijdschap. Verbale communicatie is puur een aanvulling op de kracht van het contact. Toch kan ik het naar mijn idee niet missen om de buschauffeur te groeten of goedemorgen terug te kunnen zeggen tegen wie dan ook. Spreken maakt taal duidelijker, makkelijker, maar ook persoonlijker. Mijn stem hoort bij mij. 

Na de afgelopen 23 uur voel ik dat er iets in mij is veranderd. In de toekomst denk ik minder te gaan praten zonder betekenis. Tuurlijk kletst iedereen wel eens over koetjes en kalfjes, maar ik heb nu ook ervaren om gewoon eens te luisteren naar de ander. Het delen van je eigen verhaal is niet altijd zo nuttig als ik dacht. Ik ben dankbaar voor de kans die ik had om dit eens uit te proberen en zal het meenemen in de rest van mijn leven. 

Ik ben benieuwd hoe ik dit over een tijdje misschien wel terug ga zien in mijn gedrag, want vooralsnog weet ik niet hoe ik daadwerkelijk ben veranderd zonder dat er tijd overheen is gegaan. 

NAWOORD

Allereerst, wat een ervaring! Nooit had ik verwacht dat het me zoveel energie zou kosten om niet te praten. Ik heb ontdekt dat ik het prettig vind om thuis hardop tegen mezelf te praten, waarvan ik dacht dat ik dat nooit doe.

De vragen waarmee ik op pad ging waren: “Word ik nog wel gehoord als ik niks zeg?” (Ja.) “Heb ik nog wel een stem in bepaalde situaties zonder te praten?” (Ja.) “Mag ik nog meedoen als ik niks laat horen?” (Ja!)

Naast het feit dat het heel erg uitputtend was, ben ik tot de conclusie gekomen dat praten een keuze is. Praten kan ik, dat klopt, maar is het ook altijd nodig? Nee. Luisteren is ontzettend belangrijk, niet alleen als journalist, maar ook gewoon als vriend, familielid of student. Na dit experiment heb ik me voorgenomen om alleen nog te praten als dat nodig is. Er is niet altijd ruimte voor mijn mening. Het is nergens voor nodig om altijd overal mee te bemoeien, ongeacht mijn goede intenties. 

Een week na mijn experiment heb ik zeker wel verandering ervaren. Tijdens gesprekken wacht ik langer met het geven van een antwoord of mijn mening. Ik heb geleerd mensen langer uit te laten praten, maar ook om anders te luisteren. Het uitschakelen van mijn eigen belang tijdens een gesprek en het volledig luisteren naar de ander deed ik nooit. In mijn dagelijks leven is dit handig, maar binnen mijn opleiding heb ik gemerkt dat dit cruciaal is. Tijdens het houden van een interview is het super belangrijk om te luisteren, om stiltes te laten vallen en de geïnterviewde ook de kans te geven om nog verder te vertellen. 

Terugkijkend op mijn experiment heb ik geleerd om beter te luisteren, om mijn gedachten minder uit te spreken maar ze op te schrijven. Niet voor niets, maar met een reden. Ook met het uitspreken van woorden leerde ik te zoeken naar een reden om het uit te spreken, want zonder reden kun je beter alleen luisteren. 

De manier waarop iemand kijkt of denkt zegt vaak al meer dan woorden kunnen beschrijven.