Vandaag, vrijdag 14 april. De laatste dag van ‘Kijk rond’. Het einde komt nabij.
Deze dag was de dag van de ‘illegalen’. Dat klinkt heel naar, en dat is het ook. In onze maatschappij worden ze namelijk illegalen genoemd, maar hoe kun je als mens eigenlijk illegaal zijn? Je bent gewoon mens. Mens op bodem waar je niet welkom bent, geen thuis hebt of kunt krijgen. Je moet naar huis, maar waar is je huis als je in je land van herkomst ook niet meer terug mag komen. Ik had echter geen idee over het bestaan van statelozen, ongedocumenteerden, ‘illegalen’.
Vanochtend kwamen wij samen op de Plantage Doklaan in Amsterdam. Een kraakpand wat bewoond wordt door ongedocumenteerden. Mensen die via de gemeenten de kans krijgen om te overleven in een samenleving waar ze niet welkom zijn. Ze hebben geen bestaansrecht. Een ‘nummertje’, de zoveelste ‘gelukszoeker’.
Ieder mens heeft een verhaal, een reden om te leven, een reden om te zijn, net zoals Yusuf. Wij ontmoette hem vandaag in Amsterdam. Hij vertelde over zijn verleden in Somalië, hij kwam uit een vissersfamilie die zich vestigde in een kleine stam aan de kust. Ze spraken een taal die maar weinig voorkomt in deze wereld. Yusuf was de jongste van 15 kinderen, hij ging vaak vissen en deelde zijn vis uit aan zijn naasten, de mensen in zijn stam. Hij bouwde een hecht netwerk op met zijn vrijgevigheid. De plek waar hij woonde was erg gevaarlijk, in Somalië aan de kust is namelijk veel piraterij en onrust, geen veilige plek. Yusuf was een activist, zonder dat hij het zelf eigenlijk besefte. Met de handvatten die hij had zorgde hij goed voor de mensen om hem heen, hij wist dat zij meer verdienden dan dat wat ze hadden.
Hij vertelde dat het in zijn dorp te gevaarlijk werd, zijn familie verplaatsten zich naar een plek verderop. Al gauw werd het daar ook te gevaarlijk omdat men er lucht van kreeg dat Yusuf een activistische instelling had. Er zat niks anders op dan te vluchten, dus dat deed hij. Via via had hij een paspoort kunnen bemachtigen uit Groot-Brittanië van iemand uit Jamaica. Hij nam de boot richting Kenia, nam daar het vliegtuig naar Europa en moest overstappen op Schiphol. Verder kwam hij niet..
Eenmaal aangekomen op Schiphol werd hij aangehouden, hij had geen geldig ID. Dit betekende niet alleen dat hij vast kwam te zitten in Nederland, hij kwam ook vast te zitten in de gevangenis. Zes maanden moest hij hier blijven, dit werden er zeven. Wat ik dus niet wist is dat er in Nederland speciale inrichtingen zijn voor ongedocumenteerde gedetineerden. De minimum tijd die zij vast komen te zitten is zes maanden. Dit kan oplopen tot zeker een jaar. Besef even wat je als Nederlander moet doen om een jaar celstraf te krijgen, dat is een flink vergrijp. Wat had Yusuf gedaan om opgesloten te worden? Hij was gevlucht, opzoek naar veiligheid, een leefbaar leven. Helaas kwam hij in Nederland.
Dertien jaar lang is Yusuf ongedocumenteerd door het leven gegaan, twee keer heeft hij vastgezeten. De reden dat hij ongedocumenteerd bleef was omdat hij een taal sprak die maar weinig voorkomt in Somalië waardoor hij niet geloofd werd om zijn afkomst. Er was geen tolk te vinden die hem kom vertalen en het dialect wat hij sprak in Swahili kon men ook niet ontcijferen. In het Engels kon hij nog wat communiceren en zo heeft hij zijn tijd doorgebracht. Uiteindelijk had hij uit Somalië zijn papieren kunnen regelen waarna hij de vraag kreeg waarom hij terug wilde. Deze vraag was onduidelijk voor hem, hij was al zo lang opzoek naar een thuis, een plek waar hij mocht zijn. Toen hij terug kon en kon beargumenteren dat hij daar vandaan kwam werd hij geloofd, hij kreeg een paspoort in Nederland. Dit is nu een jaar geleden.
Zo veel trauma en ellende heeft hij gezien, hij is nu 40 jaar en kan eindelijk een bestaan opbouwen. Hij nam ons mee naar het Wereldhuis, een organisatie in Amsterdam die ongedocumenteerden een plek bieden om een warme maaltijd te komen eten. Om 13:00u wordt er iedere dag een maaltijd geserveerd voor iedereen die hem goed kan gebruiken. Daarnaast beschikken zij over een enorm netwerk in Amsterdam, een netwerk waarin zij kunnen doorverwijzen voor hulp. Talloze mensen die aankomen in Nederland waarvan verwacht wordt dat zij verdampen, verdwijnen uit het zicht, want wie zijn zij? Zij hebben geen ID.
In het Wereldhuis kregen wij de gelegenheid om een hapje mee te eten, voor gratis. Na wat uitleg over de organisatie en de vrijwilligers werd het eten geserveerd. Ik mocht plaatsnemen tussen de bezoekers. Onzeker liep ik de ruimte in met mijn jas over mijn arm. Aan de tweede tafel zat een jongeman, hij stond gelijk op, pakte een stoel en nodigde mij uit om naast hem te komen zitten. Hij zat samen met een wat oudere man. Later ontdekte ik dat zij 27 en 50 jaar oud waren. Jeetje, 27 jaar, zo oud ben ik ook..
De jongen was nieuwsgierig naar mij en ik vertelde hem dat ik een student journalistiek ben. Hij zag gelijk een kans om zijn idee over een documentaire te pitchen. Ik was gewoon nieuwsgierig naar zijn verhaal. Hij kwam uit Uganda, een politieke vluchteling. Zijn moeder zat in de politiek, hij was een activist. Dat ging niet samen zei hij. Hij was genoodzaakt te vluchten of hij zou gevangen genomen worden en gemarteld. Écht gemarteld. Ik vroeg hem wat hij was als beroep, hij vertelde me dat hij zonnepanelen installateur was. Inmiddels was hij drie jaar in Nederland en verbleef in een nachtopvang. Geen werk, geen vaste woning, geen familie. Hij kwam nu zo’n anderhalve maand bij het Wereldhuis om te eten.
De man van 50 had een Colombiaanse afkomst, hij was in Europa terecht gekomen en had wat jaren in Parijs doorgebracht. Hier had hij van een kunstenaar geleerd te schilderen. Dat was zijn beroep. Hij liet de verf op zijn vingers zien en knikte tevreden. In Parijs was hij verliefd geworden en had twee kinderen gekregen met een Française. Doordat zijn kinderen een Europees paspoort hebben konden ze hem niet deporteren, maar een verblijfsvergunning of een document kreeg hij niet. Hij zit gevangen. Geen legaal werk, geen geld om een woning te krijgen, geen papieren om een leven op te bouwen. Hij liet me foto’s zien van zijn zoon, hij was gisteren jarig, 6 jaar werd hij. Toen hij wegging bedankt hij mij, hij ging terug de straat op. Hartverscheurend.
No responses yet